WIEK DOJRZEWANIA BIOLOGICZNEGO (12-16 LAT)
Wiek dojrzewania biologicznego cechuje w pierwszym okresie przyspieszenie wzrostu ciała. Obniżenie tempa wzrostu następuje .dopiero po osiągnięciu dojrzałości płciowej. U chłopców rozrasta się przede wszystkim pas barkowy i górna część klatki piersiowej. U dziewcząt rozrasta się pas miedniczny oraz w charakterystyczny sposób odkłada się tkanka tłuszczowa, głównie na piersiach i biodrach. Rysy twarzy zatracają dziecięcy charakter, grubieją. Wyraźnie rozrastają się kości policzkowe, łuki brwiowe, nos, uszy i biodra. W tym czasie na pierwszy plan wysuwa się troska o rozwijanie silnego i zrównoważonego układu nerwowego. Cechy układu nerwowego poddają się trenowaniu, stąd istnieją duże możliwości wychowawcze wzmocnienia go, nawet u osobników o wrodzonym słabszym układzie. Zmiany zachodzące w dojrzewającym organizmie przejawiają się w znacznej pobudliwości oraz zachwianiu równowagi procesów nerwowych. Dziecko w okresie 12 — 16 lat staje się drażliwe, przeczulone, niespokojne, czasami nawet kłopotliwe dla otoczenia. Związane to jest z wieloma konfliktami Wewnętrznymi zaznaczającymi się wyraźnie w tym czasie. Dziecko zdobywa już znaczny zasób wiedzy, usamodzielnia się, wstępuje w okres dojrzewania biologicznego (12—14 lat dla dziewczynek i 14—16 lat dla chłopców) i jest już prawie „dorosłą osobą”. Z drugiej strony zasób osobistych doświadczeń jest jeszcze mały, stąd liczne rozczarowania i pomyłki prowadzące do subiektywnego osądzania zjawisk i przybierania postawy niekompro- misowej, nieraz gwałtownej. Pewne zakłócenia w równowadze psychicznej dziecka związane są także z rozwojem i bogatym życiem uczuciowym, pobudzeniem seksualnym oraz niemożliwością realizowania marzeń, występujących szczególnie intensywnie w tym okresie. Podstawowym warunkiem wzmocnienia układu nerwowego jest zapewnienie równomiernego rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Przemęczenie, nadmiar pracy umysłowej, brak pomocy w czasie trudności w nauce, niedostatek odpowiedniego wypoczynku, ćwiczeń fizycznych, niewłaściwe rozplanowanie codziennych zajęć wszystkie te czynniki mogą decydować o powstawaniu w tym okresie życia dziecka różnorodnych stanów nerwicowych, stąd tak wielkie znaczenie ma odpowiednio opracowany rozkład dnia szkolnego i zajęć pozaszkolnych.